Spellen spelen met kinderen is vrijwel altijd leuk. En leerzaam ook. Maar welke spellen zijn eigenlijk altijd een hit bij kinderen en waarom hebben ze er ook iets aan? Speloptafel zocht contact met Heidi en Margot van Speel je Vaardig, die daarin gespecialiseerd zijn. Want welke spellen zijn dusdanig leuk dat de volwassenen er ook nog iets aan hebben?
“Het was geen makkie”, begint Margot meteen, terwijl Heidi een laptop omdraait. “Kijk maar, een hele spreadsheet.” Speloptafel had een bijzonder lastige klus meegegeven, toen gevraagd werd om de beste en leukste kinderspellen per leeftijdscategorie. “Er is zóveel”, voegt Heidi er aan toe.
“Het belangrijkste van een goed kinderspel is dat het kindvriendelijk is gemaakt”, voegt Margot daar aan toe. “En dat betekent voor elke leeftijdscategorie iets anders. Bij kleine kinderen gaat het erom dat ze voorwerpen goed kunnen pakken. Maar de spanningsboog mag ook niet al te lang duren.”
Speel je Vaardig is een expertisecentrum over het spelen van spellen in het onderwijs. Heidi van der Westerlaken-Vriens is werkzaam in het onderwijs en Margot Zijtregtop is eigenaresse van Dé Spellenwinkel in Breda. Samen schreven ze de boeken Speel je Vaardig, waar titels worden voorgesteld met een educatieve waarde.
In elke leeftijdscategorie zochten Margot en Heidi één titel uit, uit de verschillende soorten spellen waar zij mee werken: Strategisch, Coöperatief, reactiespellen en éénpersoonsspellen. Heidi: “Maar voor de spellen met één speler hebben we dat maar gelaten. Daarvoor is in elke leeftijdscategorie wel wat te vinden.”
Twee tot vier jaar
Strategisch: Dier op Dier – HABA: Margot: “Bij Dier op Dier moet je houten dieren op elkaar zetten. Het vraagt wat van de fijne motoriek en er zit een stukje spanning in. Ook zit er wat emotieregulatie in bij die kleintjes, want er gaat van alles mis bij dit spel. Zo leren ze ook omgaan met fouten.”
Coöperatief: Boomgaartje / Mijn eerste boomgaard – HABA: Margot: “Het principe is heel simpel. Je hebt een boomgaard, je plukt het fruit en je moet zorgen dat je alles hebt voordat de raaf bij de finish komt. Zo werk je samen naar hetzelfde doel. Samen winnen, samen verliezen. Mensen zeggen wel eens dat bij de spellen van HABA eigenlijk alles wel goed is in deze leeftijdscategorie en eigenlijk klopt dat wel een beetje. Het is in ieder geval ook mijn ervaring. Het moet in de belevingswereld van het kind meegaan. En ik vind dat HABA dat heel krachtig doet.”
Reactiespellen: Dobble Kids – Asmodee: Heidi: “Dobble is een fantastisch spel. Daar kun je eigenlijk heel veel leeftijd mee blij maken. Maar Dobble Junior is dan een specifiek spel wat prima past bij deze jonge doelgroep. Je krijg allemaal een kaart met wat voorwerpen erop en dan moet je zien welk voorwerp er voorkomt op jouw kaart en die in het midden. En bij Dobble Junior heeft dat een boerderijthema. Herkenbaar voor jonge kinderen en het helpt ook de woordenschat uit te breiden.”
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie:
Vijf en zes jaar
Strategisch: Regenwormen Junior – 999 Games: Margot: “Eigenlijk is het weer regenwormen sparen, maar dan voor een wat jongere doelgroep. Je ziet de wormen op de tegeltjes staan en je gaat dobbelen. En dan moet je de juiste dobbelstenen bij elkaar zien te verzamelen om je tegeltje te pakken. De grap is dat er wat geluk in zit, maar er zit ook strategie in. Plus dat je ook een beetje bezig bent met tellen en het is gewoon een leuk spel.”
Coöperatief: Concept Kids – Repos Productions: Heidi: “Bij Concept Kids moet je een dier raken. Je hebt allerlei kaartjes in verschillende moeilijkheidsgraad en één iemand geeft tips op basis van het bord dat op tafel ligt, bijvoorbeeld wat voor vacht het dier heeft of waar het leeft of wat het eet. En dan moeten de andere spelers raden welk dier het is. Kinderen leren op speelse wijze over dieren. En bij dit spel kunnen de kinderen al vrij snel zelfstandig verder. Dan hoef je als volwassene niet eens meer mee te doen.”
Reactiespellen: Vlotte Geesten – 999 Games: Margot: “Een lekker toegankelijk spel, waarbij je voorwerpen moet gaan pakken aan de hand van wat er op de kaart staat. Je moet snel zijn en ook goed kijken. Want niet elk voorwerp klopt helemaal met wat je moet hebben. Dit spel kun je leren door het veel te doen. En hoe meer je het doet, hoe beter je wordt. Dat is echt wel een ding.”
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie:
Zeven tot negen jaar:
Als eenmaal de kleuterperiode achter de rug is, komt er op een gegeven moment dat de kinderen ook mee willen spelen met de spellen van de ouders. En dan komen de familiespellen om de hoek kijken. “Vroeger lag die leeftijdsgrens rondom de zeven jaar”, legt Margot uit. “Maar die grens gaat steeds verder naar voren, merk ik ook in de winkel. De spellen worden steeds beter en leuker gemaakt. Daardoor maken de kinderen die stap steeds vroeger.”
Strategie: Carcassonne – 999 Games: Margot: “Eigenlijk is het in de basis vrij simpel. Tegeltjes pakken, tegeltjes leggen, mannetje neerleggen op het veld. En daarmee heb je de basis van Carcassonne uitgelegd. Het is strategisch en met z’n tweeën is het in een een half uur gespeeld. En je kan er ook lang mee door, met oudere kinderen. En als dat neerleggen van de boer in het veld toch net iets te ingewikkeld is, dan haal je die regel er in het begin uit. Zo simpel is het ook. Dat geldt voor meer spellen. Pas aan wat niet lukt. En speel vooral met z’n tweeën. Dan leert het kind wat de bedoeling is en daarna leert het stapsgewijs hoe het is om het spel te spelen.”
Reactie: Triovision – Huch!: Margot: “Dat is een spel waarbij rondom een speelbordje allerlei kaarten liggen met een vorm erop. Dan moet je zien te regelen dat met pionnen die op het bord staan dezelfde posities bereikt worden die op de kaarten staan. Je speelt allemaal tegelijk. Degene die het het eerst ziet, die mag een kaartje pakken. En dan komt er weer een nieuwe kaart. Concentratie, ruimtelijk inzicht, het zit er allemaal in, waardoor de educatieve waarde behoorlijk groot is.”
Coöperatief: Cahoots – White Goblin Games: Heidi: “Cahoots is een gantastisch spel om met elkaar opdrachten te vervullen. Je rekent veel in dit spel. Je hebt vier stapels en vier kaarten met een opdracht. En je moet de stapel opdrachten leeg spelen. Dat doe je binnen de tijd dat de kaarten met de nummers op zijn. Je moet bijvoorbeeld vier karten van dezelfde kleur op een rij leggen of de totale waarde 21 krijgen. Maar je mag niet zeggen wat je hebt. Dat maakt het heel interactief.”
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie:
Tien tot vijftien jaar
Is het tijdens de tienerjaren nog mogelijk om makkelijk iets op tafel te krijgen? “Maar al ze eenmaal plezier van spellen spelen hebben, zie je dat ze dat wel houden”, gaat Margot verder. “Daar komt nog eens bij dat je ook het telefoonverbod op de middelbare scholen ook echt een uitwerking ziet hebben op dit moment”, voegt Heidi er aan toe. “Je ziet dat kinderen echt wel een op een andere manier met elkaar omgaat. Je ziet ze dan ook wel gewoon die spellen spelen.”
Strategisch: Clever – 999 Games: Margot: “Het is een heerlijk spel en het duurt niet zo lang. Het heeft wel wat regels, maar het is met name bezig zijn met getallen en bonussen creëreen. Wat kan je doen met je dobbelstenen. Persoonlijk vind ik het een topper.”
Coöperatief: Weerwolven – White Goblin Games: Heidi: “Een collega van me gebruikt het spel regelmatig in de plus-klas en ze vindt het fantastisch. De kracht ligt in het mysterieuze. Het is ook echt een groepsspel, met elkaar iets doen. En dan zit er natuurlijk ook wat spanning op, rond ‘wie is er nu weer vermoord’.
Reactiespellen: Jungle Speed – Asmodee: Margot: “Bij het spel staat een totem in het midden. Om de beurt draai je, net als bij Halli Galli, een kaart om. En dan moet je gaan zoeken naar een gelijke kaart die mogelijk ergens ligt. En als je fanatiek bent, dan gaan je handen eraan kapot. Want je graait met z’n allen tegelijkertijd. Kijken, reageren op nuanceverschillen.”
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie:
Zestien jaar en ouder:
Heb je als zestienjarige nog een eigen categorie nodig? Eigenlijk niet zeggen Margot en Heidi in koor. Vaak kan je als veertienjarige al met alle spellen meespelen. Toch hebben de twee voor de drie categorieën nog drie toppers aangegeven.
Strategie: Qwixx – White Goblin Games: Margot: “We hadden deze nog niet genoemd en we vonden dat deze toch echt érgens op de lijst moest komen. Maar eigenlijk kan deze ook iets eerder gespeeld worden. Qwixx is een spel dat altijd goed is en altijd wel iemand kan pakken. Het versterkt je in rekenen en in het sociale aspect, dat moet je zeker niet onderschatten.”
Coöperatief: The Game – White Goblin Games: Heidi: “En ook die kan je eerder dan 16 jaar wel spelen. Je probeert stapels met kaarten te vullen, zowel oplopend als aflopend. Twee stapels gaan van 0 tot 100 en twee anderen de andere kant op. Samen aan tafel, samen een spel spelen. Die sociale interactie, gewoon plezier hebben met elkaat. Het geeft een leuke spanning. En het is coöperatief, dus je strijdt tegen het spel, maar niet tegen elkaar. Dat is ook wel eens aardig.”
Reactiespellen: 30 Seconds – 999 Games: Heidi: “Deze mag toch echt niet ontbreken. Een partyspel, maar ondertussen wordt er hard gewerkt aan de uitbreiding van de woordenschat. Werken tegen de klok, omgaan onder tijdsdruk en dat kan voor sommigen heel frustrerend zijn. Bijna iedereen heeft er wel eens van gehoord.”
Dit artikel gaat verder onder deze advertentie:
Welke tips kun je ouders geven bij het uitkiezen van een spel voor hun kinderen?
Heidi: “Ouders kennen hun eigen kind heel goed. Ga naar de spellenwinkel en vertel daar over je kind en ze kunnen helpen bij het maken van een keuze. Heb je een kind dat moeilijk tegen verlies kan, ga dan lekker naar de coöperatieve spellen, zullen ze je dan vertellen.”
Margot: “Kinderen hebben echt wel hun eigen voorkeur. Dus ik zou ook echt goed aangeven wat de voorkeur van het kind is. Waar het van houdt. Ook in thema’s. Vorig week had ik een de ouders van een kind van 7 of 8 jaar in de winkel en dat speelde nog behoorlijk veel juniorversies. Dan denk ik ‘oh wat zonde, ga door naar de volgende versie als dat kan’. Dat moet je ook echt doen, want anders pakt zo’n kind een spel niet meer.”
