Je kunt er de klok op gelijk zetten. Elk jaar aan het begin van de lente, dan krijgen honderden spelliefhebbers een uitnodiging om weer mee te doen met het samenstellen van de Spellengek top 100. “We houden toch allemaal van lijstjes en je kan dit het beste zien als de bordspellenversie van de Top 2000”, zegt Peter Hein van de bordspellenwebsite Spellengek.
Het complete interview met Peter Hein over de Spellengek top 100 kun je terugluisteren in aflevering 30 van de Speloptafel Podcast.
Ook al je geen uitnodiging hebt gehad, mag je meedoen aan de Spellengek top 100. Om mee te doen moet je een mail met je 10 tot 20 favoriete spellen opsturen naar spellengektop100@gmail.com. Je mag één spel als je favoriet aangeven. Bij de rest maakt de volgorde niet uit. Bij elk spel mag je ook aangeven waarom deze op de lijst staat.
De website Spellengek is ontstaan rond de eeuwwisseling toen er nauwelijks nog websites waren waarin bordspellen besproken werden. In de loop van de tijd zijn er onder andere door Peter Hein en Dagmar, een andere drijvende kracht achter Spellengek, meer dan duizend spellen besproken.
“En op een gegeven moment zag ik ergens op een weblog die allerlei vrienden en kennissen had gevraagd, waarvan hij de mening respecteert, om hun favoriete spellen”, vertelt Peter Hein. “En ik vond dat eigenlijk best een leuk idee.”
En op die manier is in 2008 de allereerste Spellengek top 100 ontstaan. Via het platform dat de website inmiddels had opgebouwd, kon Peter Hein behoorlijk wat mensen bereiken en dat leverde de eerste lijst op.
Jaarlijks doen er een ‘paar honderd’ mensen mee, bij de totstandkoming van de lijst. “Ik hoop ieder jaar weer een keer door de grens van de duizend heen te gaan. Maar daar ben ik nog wat verder van af. Het is natuurlijk leuk als veel mensen meedoen, want dan krijgt zo’n lijst automatisch ook net wat meer statuur.”
In het dagelijks leven is Peter Hein ook al heel de dag bezig met cijfers en statistieken. Mogelijk ken je hem misschien van radio of televisie want geeft als hoofdeconoom van het CBS regelmatig toelichting op allerlei maatschappelijke of economische ontwikkelingen. En dus valt het samenstellen van de lijst precies in zijn straatje.
“Maar deze lijst wordt gewoon heel handmatig samengesteld”, lacht hij van achter de keukentafel. “Ik ben de mailtjes nog steeds handmatig aan het invullen. Dat is een hoop werk, maar het is wel leuk. Anders zou ik het niet doen.”
Trends
Maar analyses geven op de uitkomsten van de top 100 is ook geen enkel probleem voor Peter Hein.
“Spellen die waar online veel over gesproken wordt, die kom je ook heel snel tegen in de lijst. Als ze hoog staan in de hotness-lijst van Boardgamegeek en goed beschikbaar zijn in Nederland, dan zie je ze al snel hoog eindigen. Kijk maar naar Wingspan. Daarvan was al vrij snel duidelijk dat het een heel populair spel zou worden. Nou, binnen de kortste keren stond het bovenaan. Het eerste jaar nog net niet omdat het nog maar net uit was in Nederland, maar daarna stond het al heel hoog.”
Een soortgelijk voorbeeld is Ark Nova, dat omhoog schoot op de ranglijst en zich inmiddels goed heeft genesteld. “Maar dat is niet altijd zo het geval”, gaat Peter Hein verder. “Zo had je tien jaar geleden een spel dat echt omhoog schoot, Vasco da Gama, maar die komt inmiddels niet meer in de lijst voor.
Maar de top van de lijst wordt niet gedomineerd door de nieuwere spellen. “Ik vind het nog steeds fijn om te zien dat er nog een handvol spellen zijn, die er al vanaf het begin af aan onafgebroken in staan. Ze zakken wel steeds verder weg in de lijst.”
Peter Hein van Mulligen (50) is hoofdeconoom bij het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek. Hij studeerde economie aan de Universiteit in Groningen. In 2018/2019 won hij het programma De Slimste Mens.
Nummers één
Maar voor een lijst waar honderden verschillende spellen op gestaan hebben, is de variatie in de top van de lijst niet al te groot te noemen. In al die jaren zijn er vier verschillende spellen geweest die op de bovenste plek hebben gestaan, legt Peter Hein uit.
“In de eerste tien jaar was Puerto Rico ongenaakbaar. Het was jarenlang de vraag of het weer Puerto Rico was op de eerste plaats of Hoogspanning. Maar als je daar nu naar kijkt is het nog maar de vraag of Puerto Rico überhaupt nog in de top 10 voorkomt, als je ziet hoe weinig stemmen het nog krijgt.”
Agricola van Uwe Rosenberg is er één keer in geslaagd om de hegemonie van Puerto Rico te doorbreken. Daarna nam Puerto Rico het weer over. Ook Azul slaagde er een keer in en Wingspan staat nu al een paar keer op de bovenste plek.
Stemprocedure
Peter Hein nu al in volop bezig met het verwerken van de stemmen voor de zeventiende edititie van de top 100. Die procedure is eigenlijk in al die tijd niet veranderd.
“Soms zijn er wel dingen die misschien wat handiger kunnen. Een heet hangijzer dat eigenlijk elk jaar weer langskomt is Ticket to Ride. Daar komen elk jaar vragen over. Dus ik heb besloten dat alle zelfstandige spellen in de lijst mogen komen. En als het een uitbreiding is, dan tel ik dat als een stem voor het basisspel.”
“Bij Ticket to Ride is dat lastig. Het heeft veel uitbreidingen, maar ook veel zelfstandig speelbare varianten. En ik denk dat het hier Ticket to Ride Europe vaker wordt gespeeld dan het origineel. Dus als iemand op Ticket to Ride Zwitserland stemt… tsja, die kun je zowel met het basisspel USA als met het basisspel Europa spelen. Maar omdat ik vooraf had besloten dat een stem voor een uitbreiding naar het basisspel gaat, gaat die stem dus naar Ticket to Ride USA.”
“Ik heb wel eens overwogen om de stemmen van Ticket to Ride Amerika en Europa bij elkaar op te tellen. Maar dan is de kans heel groot dat het spel in ieder geval in de top drie komt en mogelijk zelfs op de eerste plaats. Het zou een vertekend beeld geven van de lijst.”
Spellengek vs. Boardgamegeek
In de eerste jaren van de Spellengek top 100 stond het spel Puerto Rico jarenlang bovenaan, net als bij de lijst van Boardgamegeek. Maar inmiddels zijn beide lijsten een eigen kant opgegaan.
“Die lijst heeft ook zo zijn tekortkomingen”, zegt Peter Hein. “Mensen die eenmaal daar hun spel gewaardeerd hebben met een cijfer, die laten dat cijfer staan. Met de Spellengek top 100 moeten mensen elk jaar weer nadenken over hun favorieten. De Boardgamegeeklijst is daardoor ook een vrije statische lijst. Mensen die van zware spellen houden zijn ook nog eens oververtegenwoordigd. Toegankelijke spellen worden gespeeld door iedereen, maar de zware spellen, alleen door mensen die echt van zware spellen houden. Mensen die er niet van houden, spelen het niet en geven ook geen cijfer.”
“Bij de Spellengeklijst zit er ook meer variatie in. Je krijgt een beeld van de spellen die mensen nu leuk vinden om te doen. Puerto Rico is een heel goed spel, maar het hoefde van mij niet altijd bovenaan te staan. Het was een beetje onze eigen Bohemian Rapsody onder de bordspellen.”
“Wat ik het leukst vind is dat mensen door de lijst geïnspirerd raken. Dat ze denken van hé, dat spel staat heel hoog. Het zegt me niks, maar het klinkt wel leuk. Laat ik dat eens proberen. Laat ik het eens kopen. Daarmee wordt het ook een kwaliteitsstempel. Het moet wel goed zijn, als het zo hoog staat.”
Het complete interview met Peter Hein over de Spellengek top 100 kun je terugluisteren in aflevering 30 van de Speloptafel Podcast.
